Намалувањето на бројот на вработени во администрацијата предизвик за секоја влада

Реформата на јавната администрација во Македонија е повеќе од потребна, велат правни експерти . Според нив, за да има администрација која дава услуги на граѓаните согласно критериумите на земјите од Европската унија (ЕУ), таа мора да биде предмет на реформи и во крајна линија државните институции да не бидат засолништа за поддржувачите на политичките партии во моќ.

Сите влади во Македонија ветија дека ќе спроведат длабоки реформи во администрацијата, но ниту една од нив не собра храброст да спроведе длабоки реформи, имено да направи кратења во администрацијата.

Неодамна ВМРО-ДПМНЕ, која победи на парламентарните избори на 8 мај, за време на изборната кампања, но и потоа, истакна дека приоритет за оваа партија е реформата на државната администрација, поточно создавање мала администрација во број, но многу ефикасен со услугите за граѓаните.

Од оваа партија истакнаа дека ќе ја зголемат функционалноста на државните институции преку реорганизација на министерствата, како и намалување на државните институции за 10 проценти, укинување на местото заменик директор во државните институции, како и намалување на надзорните совети.

ВМРО-ДПМНЕ соопшти дека како лидер на новата Влада на Македонија, која, како што истакна оваа партија, ќе биде формирана во рок од неколку недели, примарна цел ќе биде преформатирање на дел од министерствата, односно одредени министерствата ќе добијат повеќе овластувања. Според овој план, министерството за култура и туризам се очекува да биде Министерството за култура, а Министерството за надворешни работи да се трансформира во Министерство за надворешни работи и трговија.

Министерството за труд и социјална политика ќе се вика Министерство за социјална политика и демографија, додека работата ќе се префрли на Министерството за економија, кое ќе се вика Министерство за економија и труд.

Во меѓувреме, се очекува да се формираат две нови министерства: Министерството за спорт и Министерството за енергетика и рудници.

Борче Давитковски, предавач на Правниот факултет на Универзитетот во Скопје, за Радио Слободна Европа вели дека реформите во администрацијата се ставени како една од главните обврски што мора да ги исполни Македонија на патот кон ЕУ. Професорот Давитовски објаснува дека за трансформација на министерствата мора да се смени Законот за организација и работа на органите на јавната администрација, за што се потребни две третини од гласовите во Собранието.

„Ако обезбедат мнозинство од 80 пратеници, тоа би било добро… Мислам дека на земјава не и требаат повеќе од 12 до 13 министри кои ќе покриваат одредени ресори“, оценува Давитковски.

Но, Давитковски вели дека тоа ќе зависи и од ставовите на коалициските партнери.

Апетитите на коалициските партнери се тие што го наметнаа зголемувањето на бројот на министерствата, дури и создавање министерства без ресор, да се вклучат и помалите партии кои помогнаа поголемите партии да ја преземат власта“, нагласува Давитковски.

Во моментов во Македонија работат 1.371 институција, вклучително и министерства.

Според податоците на Регистарот на Министерството за информатичко општество, во државните институции на Македонија работат 128 илјади 879 граѓани, кај лицата вработени со ограничен договор за вработување (договор за работа) оваа бројка достигнува 160 илјади.

Доколку бројот на вработени во државната администрација се намали за 10 отсто, како што има за цел да направи ВМРО-ДПМНЕ, тогаш ќе треба да се затворат 137 институции или приближно 16 илјади административци ќе треба да ги напуштат своите работни места.

Северна Македонија моментално има 16 министерства и четворица министри без ресор.

ВМРО-ДПМНЕ има за цел да го намали бројот на вработени во државната администрација преку трансфер на вработени од јавниот сектор во приватниот сектор.

Со цел да се привлечат работодавците да вработуваат административни службеници, во програмата на ВМРО-ДПМНЕ се нагласува дека оние фирми кои ќе го сторат тоа ќе бидат ослободени од плаќање придонеси.

„Ова е добар начин да се ослободиме од превработеноста и да се разреши администрацијата преоптоварена со партиски милитанти, што ги кочи сите најавени реформи во овој сектор. Да потсетиме, околу 800 милиони евра годишно одат за да се обезбедат 160 илјади плати за вработените во администрацијата“, вели Давитковски.

Во оваа насока, Арбен Халили, поранешен директор на Стопанската комора на северозападна Македонија, за Радио Слободна Европа вели дека ќе се префрлат најквалификуваните кадри.

„На приватниот сектор му е потребна работна сила, која веднаш ќе влезе во работата. Во приватниот сектор во моментов има од 7 до 10 илјади слободни работни места. Затоа, отпуштањето на технолошките административци од јавниот сектор во приватниот сектор мора да се случи, но прво да се преземе мерка од Владата за преквалификација на оваа работна сила на трошок на државата, за оваа рамка да биде корисна за приватниот. сектор со овој и прифатлив“, вели Халили.

Во сите извештаи за напредокот на Европската комисија, како забелешка се апострофираат доцнењата што ги има Македонија во однос на реформите во државната администрација.

Во последниот извештај на Европската комисија, покрај намалувањето на бројот на вработени во јавната администрација, се споменува и потребата од донесување закон кој ќе овозможи дигитализација на администрацијата.

Преку дигитализација заедно со поквалитетни услуги и за краток временски период, целта е да се избегне политичко влијание во унапредувањето на кадрите во администрацијата, вклучително и раководителите на секторите, со што целта е да се наметне меритократијата како основен критериум. на кој ќе се издигнат до канцелариски вработени во администрацијата.

Во дел од законите кои се од суштински интерес во однос на спроведувањето на реформите во државната администрација, а кои ги бара Европската комисија, не успеаја да добијат зелено светло од собранискиот состав чиј мандат истекува овој месец.

Меѓу нив се Законот за административни службеници, Законот за вработени во јавниот сектор, како и Законот за високи раководни позиции, кој е клучен за деполитизација на работата на јавните институции.

Законите се подготвени со помош на земјите од ЕУ и токму поради оваа причина, експертите од оваа област велат дека Македонија ќе го добие „најнегативниот извештај“ од Европската Унија во однос на реформите во јавната администрација.