Руската верзија на НАТО се распаѓа, а најблиските сојузници на Путин се фрустрирани од војната во Украина
Владимир Путин има своја верзија на воениот сојуз на НАТО, составен од постсоветски држави, но Организацијата на Договорот за колективна безбедност (CSTO/CSTO), никогаш толку моќна или кохезивна како што Русија би сакала, е сè послаба откако Русија започна нејзината инвазија на Украина.
Некои од нејзините членови јавно го критикуваа Путин без преседан, а експертите велат дека се свесни за лошите воени перформанси на Русија во изминатата година, прашувајќи се колку Русија може да ги заштити.
Некои можеби дури се плашат да станат идни руски цели. Јарослава Барбиери, експерт за Русија и постсоветски држави од Универзитетот во Бирмингем, за Инсајдер изјави дека ОДКБ е „речиси како обид да се имитира НАТО, но на постсоветскиот простор“.
Но, рече таа, сега „навистина покажува пукнатини“.
Презир од сојузниците
Бидејќи Путин станува сè поизолиран по инвазијата на Украина во февруари 2022 година, членовите на ОДКБ беа некои од неговите неколку преостанати сојузници, со блиски културни, историски и воени врски и економии кои во голема мера се потпираат на Русија.
Покрај Русија, ОДКС се состои од Ерменија, Казахстан, Белорусија, Киргистан и Таџикистан, кои некогаш биле дел од Советскиот Сојуз. Но, некои упатија низа бесрамни обвинувања против Путин од почетокот на инвазијата.
Тука спаѓаат претседателот на Таџикистан кој бара поголема почит, и покрај малата големина на неговата земја, пред Путин во октомври; Казахстан бара поблиски врски со Западот и го отфрла барањето на Русија да испрати војници на почетокот на инвазијата; и ерменскиот премиер кој ја критикуваше ефективноста на ОДКБ на Путин и физички се дистанцираше од Путин на групна фотографија на лидерите на членките на алијансата во ноември.
Други форми на укор вклучуваа испраќање помош на Казахстан до Украина, Ерменија и Казахстан гласајќи во корист на резолуцијата на ОН со која се повикува на „агресија на Руската Федерација против Украина“ во април 2023 година, а Ерменија се обрати до Франција за помош во регионалниот конфликт, по што таа беше фрустрирани од одговорот на ОДКБ.
Питер Франкопан, експерт за историја на Русија и Балканот од Универзитетот во Оксфорд, за Инсајдер изјави дека земјите изгледаат видно незадоволни од Русија.
„Секако е точно дека Путин изгледа како да му е деградиран статусот“, рече Франкопан.
И Франкопан рече дека очигледниот укор изгледа пресметан.
„Тоа е храбро, но тоа не беше направено без размислување или грижа. Не би ми изгледало неразумно да претпоставам дека има детални дискусии зад сцената“, додаде Франкопан.
Путин сака свое НАТО
Путин го позиционираше НАТО како свој најголем непријател, оправдувајќи ја бруталната инвазија на Украина делумно со велејќи дека се обидува да го спречи нејзиното ширење кон границите на Русија.
Иронично, инвазијата само го зајакна НАТО, при што блиската Финска се приклучи, што практично ја удвои должината на руско-НАТО границата.
Една од клучните идеи на НАТО е идејата за колективна одбрана: ако една членка е нападната, тоа е како сите да се нападнати.
Сличен договор има и ОДКБ. Но, активностите на ОДКБ фрлаат сомнеж дали таа некогаш може разумно да се натпреварува со НАТО.
Во септември 2022 година, Ерменија ја повика ОДКБ да помогне за време на граничните конфликти со Азербејџан. Синдикатот го ограничи својот одговор на испраќање на свој генерален секретар и понуда за формирање работна група.
Ерменскиот премиер го нарече одговорот „депресивен“ и рече дека е „многу штетен за имиџот на ОДКБ и во нашата земја и во странство“. Тој одговор беше дел од формуларот.
Анаис Марин, експерт за Русија и Белорусија и соработник во Чатам хаус, изјави за Инсајдер дека неуспехот на Ерменија да ја добие воената помош што ја бара само „дополнително ја дискредитира организацијата“.
Таа истакна дека Ерменија последователно ги откажа планираните вежби на ОДКБ во земјата во јануари 2023 година.
Марин, исто така, истакна дека Киргистан и Таџикистан „ја тестираа и докажаа ограничувањата на ОДКБ кога алијансата одби да интервенира“ во граничните судири меѓу земјите во септември 2022 година, во кои загинаа повеќе од 100 луѓе.
„Земјите-членки изгледаа неволно да понудат воена поддршка“, рече таа, додавајќи дека руските мировници, а не ОДКС, биле распоредени за да го спроведат прекинот на огнот.
Барбиери од Универзитетот во Бирмингем рече дека немањето одговор од ОДКБ веројатно ја навело Ерменија да преиспита.
„Би рекла дека во Ерменија има многу сериозни дискусии за тоа дали таа треба да остане членка на ОДКБ“, рече таа.
А Марин рече дека меѓу ОДКБ имало тензии уште пред инвазијата на Украина. Таа ја опиша Ерменија како „многу близок сојузник на Русија“, кој е „исклучително зависен од Русија и економски и во однос на воената безбедност“.
Но, рече таа, има „забележително зголемување на недовербата кон Кремљ“ во последниве години и таа „развила многу незадоволство кон Русија поради она што го гледа како неуспех да му помогне на пријател во неволја“ за време на пресметката во 2020 година. со Азербејџан.
Франкопан рече дека земјите веројатно престанале да им веруваат на руските воени капацитети.
„Мислам дека повеќето земји научија да не ја мислат Русија како протекторат“, рече тој.
Борбите на руската војска во Украина само ги подгреаа сомнежите.
Полоши односи од инвазијата на Украина
Русија очекуваше да ја освои Украина за неколку дена. Наместо тоа, повеќе од една година подоцна, нејзината војска е заглавена на исток, крвави војници и опрема додека нејзиниот углед паѓа.
Барбиери рече дека регионалната репутација на Русија како обезбедувач на безбедност е „во распад“. Таа додаде дека инвазијата на Украина е последната капка „во смисла дека Русија повеќе не се гледа како обезбедувач на безбедноста, туку како дестабилизатор, расипувач на безбедноста во регионот“.
Марин сугерираше дека ОДКС стана „маргинален актер во очите на повеќето нејзини земји-членки уште пред војната, но дополнително ја загуби својата важност во текот на 2022 година“.
Таа рече дека инвазијата резултирала со „страв и зголемена недоверба кон Кремљ“, освен во Белорусија, која многумина ја сметаат за руска марионетска држава и која ја помогнала инвазијата.
Таа додаде дека „вреди да се напомене дека Русија не побара поддршка од ОДКБ во ниту една фаза од нејзината „специјална воена операција“.
Марин, исто така, рече дека членките на ОДКБ не изгледаат заинтересирани да преземаат големи ризици за да ја заштитат иднината на алијансата.
„Ако Русија биде воено поразена во Украина, ОДКБ веројатно нема да преживее“, рече таа.
Според Франкопан, регионалната реакција на руската инвазија на Украина може да се случи поради повеќе причини, вклучително и идеолошки приговори за бруталните тактики на Русија.
Но, тој и Марин рекоа дека тензиите, исто така, најверојатно произлегуваат од нивните сопствени стравови и фрустрации: дека и тие би можеле да станат мети и како инвазијата го отежнала секојдневниот живот.
Франкопан истакна дека провладините личности на државната телевизија предложиле анексија на делови од Казахстан, а војната ги зголемила цените на енергијата и храната.
Марин рече дека инвазијата на Украина ја направи Русија „прилично токсичен партнер“ за повеќето нејзини постсоветски соседи.
А членките на ОДКБ, исто така, се соочуваат со прилив на имигранти од Русија кои бегаат од регрутирање, рече таа.
И покрај тоа, додека другите постсоветски земји тесно се усогласија со Западот и НАТО, членките на ОДКБ остануваат заплеткани и донекаде зависни од Русија, без веројатност за формално одвојување.
Барбиери истакна дека „прагматичните сојузи ќе продолжат да постојат“ меѓу народите. Марин отиде понатаму. Таа рече дека алијансата ја губи својата важност и легитимитет во очите на повеќето нејзини членки, но дека Русија ќе го задржи своето влијание.
„Би било погрешно да се претпостави дека додека Русија го губи теренот во своето постсоветско соседство, Москва задржува повеќе средства за значително да влијае на внатрешните работи на повеќето од тие земји“, рече таа.
Франкопан рече и дека незадоволството од Русија лесно може да се промени.
„Ова нишало може да се ниша во двете насоки, и под правилни или погрешни услови, политиката може да се прилагоди или дури и да се смени“, објасни Франкопан.
Во меѓувреме, и покрај меѓународната осуда и повторените понижувања на бојното поле, Русија се чини дека ќе ја продолжи својата војна во Украина и нема знаци дека Путин ќе биде отстранет од власт.
Но, рече Барбиери, ако војната и Путин продолжат како што се, моќта на Русија над сојузниците на ОДКБ ќе продолжи да слабее.
„Неговата способност да биде лидер во регионот ќе станува сè послаба и тој сè повеќе ќе биде опкружен со други земји кои и диктираат услови на Русија, а тоа навистина не е нешто што режимот на Путин може да го прифати“, објасни Барбиери.
Исто така, веројатно немаше да биде исходот што Путин го бараше кога ја започна својата инвазија на Украина.
