СИТЕ ОЧИ ВПЕРЕНИ КОН АЛИЈАНСАТА – ШТО ЌЕ СЕ СЛУЧИ АКО УКРАИНА ВЛЕЗЕ ВО НАТО !? Дали по самитот во јули на светот му се заканува почеток на Трета светска војна ?
Иако Украина сака што поскоро да влезе во НАТО, алијансата посочува дека земјата не може да се приклучи на алијансата се додека војната со Русија трае.
Украина, која се бори против руската инвазија од февруари 2022 година, се стреми да се приклучи на НАТО што е можно поскоро, но членките на западната воена алијанса се поделени околу тоа колку брзо треба да се преземе тој чекор. Додека источноевропските земји сакаат на Киев да му биде понудена некаква временска рамка на самитот на НАТО во Вилнус во средината на јули, западните членки како САД, Франција и Германија се претпазливи за каков било потег што би можел да ја доближи алијансата до војна со Русија. Одлуката за покана на земја во Северноатлантскиот договор мора да биде донесена со консензус.
На самитот во Букурешт во 2008 година, НАТО се согласи Украина, која, како и Русија, беше дел од Советскиот Сојуз до неговиот распад во 1991 година, на крајот да се приклучи на алијансата. Но, лидерите на НАТО досега не презедоа конкретни чекори кон таа цел, како што е давање на Киев т.н. Акционен план за членство (МАП), кој би поставил временска рамка за пристапување во блокот.
Генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, во април во Киев изјави дека Украина има место во НАТО, но не прецизираше временска рамка. Тој подоцна јасно стави до знаење дека Украина нема да може да се приклучи се додека има војна со Русија. На почетокот на јуни, украинскиот претседател Володимир Зеленски го потврди овој став и кажа дека Украина разбира дека не може да биде прифатена во НАТО додека трае војната.
Членот 10 од Вашингтонскиот договор вели дека членството во НАТО е отворено за секоја „европска земја која е во позиција да ги промовира принципите на овој договор и да придонесе за безбедноста на северноатлантската област“. Од 1999 година, повеќето земји кои сакаат да се приклучат на НАТО учествуваат во МАП, програма дизајнирана да им помогне да исполнат одредени политички, економски и воени критериуми.
Кандидатите за членство треба да бидат функционални демократии кои се однесуваат праведно кон нивните малцинства, се посветени на мирно решавање на конфликти и покажуваат дека се способни и спремни да придонесат воено во операциите на НАТО. Сепак, не е јасно како ќе изгледа процесот за членство на Украина.
И покрај тоа што не ја доби МАП, војската на земјата направи голем напредок во транзицијата кон стандардите на НАТО по руската инвазија пред 15 месеци. Овој процес ќе се забрза, воено, бидејќи Киев постепено останува без советско оружје и муниција, додека Западот ги обучува украинските војници според стандардите на НАТО и испраќа сè понапредно оружје во земјата. На крајот, од сегашните 31 земја-членка ќе зависи колку брзо и под кои услови ќе и се дозволи на Украина да влезе во НАТО.
Со влезот во НАТО, Украина би се нашла под заштитниот чадор на членот 5 од Вашингтонскиот договор, кој вели дека нападот врз еден сојузник се смета за напад врз сите сојузници. Клаузулата за заемна помош на НАТО е основата на алијансата, основана во 1949 година со примарна цел да се спротивстави на ризикот од советски напад на сојузничката територија.
Во исто време, членот 5 се наведува како една од главните причини зошто Украина не може да се приклучи на НАТО додека е во конфликт со Русија, бидејќи може веднаш да ја втурне алијансата во активна војна. Кремљ соопшти дека ќе предизвика проблеми во наредните години доколку Украина се приклучи на НАТО. Тој предупредува дека Москва ќе ги обезбеди своите интереси и безбедност, за кои вели дека се загрозени повеќе од две децении со проширување на нејзиниот сојуз кон исток кон границите на Европа со Русија.
Кремљ долго време гледа на проширувањето на НАТО во Источна Европа како доказ за непријателството на Западот кон Русија, што западните сили го негираат, велејќи дека алијансата е целосно одбранбена по природа, и го наведе ова како клучна причина за нејзината одлука да испрати десетици илјади војници во Украина, 24. февруари 2022 година.
