СОЛУН (Фото)

Солун е град во Грција. Главен град на Грција е Атина со Димос како општина. Централна Македонија (современ грчки: Kendrikí Makedonía), на западниот полуостров Халкидика (Халкидики) на чело на заливот на заливот Термаи (Thermaïkós). Важен индустриски и трговски центар, втор по Атина (Атина) по население и по Пиреја како пристаниште, изграден е на подножјето и падините на планината Хортијатис (Кисос; 1.201 метар), со поглед на делтата рамнини на Реките Галикос и Вардар (Аксиос или Вардараис).

Основан е во 316 п.н.е. и е именуван по сестра на Александар Македонски. Солун по 146 година бил главен град на римската провинција Македонија. Како воена и трговска станица на Виа Игнација, која се протегала од Јадранското Море на исток до Византија (т.е. Константинопол), таа добила големо значење во Римската империја. Две писма напишани од апостол Павле биле упатени до нејзините жители (Солуњаните), а неговиот прв епископ Гај бил еден од придружниците на Павле. Градот напредувал во Византиската империја и покрај повторените напади од Аварите и Словените во 6 и 7 век. Во 732 година, две години откако ги забранил иконите, византискиот император Лав III (владеел 717–741) го одвоил градот од папската јурисдикција и го направил зависен од патријархот на Константинопол. За време на иконоборските режими на Лав и неговите наследници, градот ја бранел употребата на икони во богослужбата и дејствувал за да спаси некои од овие уметнички богатства.

Во следните векови градот бил нападнат од Арапи, Бугари, Нормани и други, а врз неговиот народ биле извршени многу варварства. Нејзината верност била принудена под еден или друг владетел до по 1246 година, кога преминала во возобновената Византиска империја. Постојано малтретиран од Турците Османлии, очајниот град се отстапил на Венеција во 1423 година, но отоманскиот султан Мурад II го презел со страшен масакр во 1430 година. На крајот на тој век сериозно намаленото население било зголемено со прилив од 20.000 Евреи управувано од Шпанија. Солун станал дел од Отоманската империја и така останал речиси во следните пет века.

Солун бил родното место на Мустафа Кемал (Ататурк) и станал седиште на Османлиското друштво за слобода, фракција на младотурското движење кое ја иницирало турската револуција од 1908 година. Градот бил заземен од грчката армија во 1912 година за време на Првата Балканска војна и е отстапена на грчкото кралство со Букурешкиот договор (1913). Грчкиот крал Георгиј I бил убиен таму при посета на 18 март 1913 година. Од 1915 до 1918 година Солун служел како база за операциите на сојузниците во турските теснец. Во 1916 година грчкиот премиер Елеутериос Венизелос формираше привремена влада во Солун која објави војна на Бугарија и Германија. Во 1941 година градот бил заземен од Германците, за време на чија окупација повеќето од околу 60.000 Евреи во градот биле депортирани и истребени.

Виа Игнација го минува градот од исток кон запад, меѓу Портата Вардар и Портата Каламарија, соодветно. Патот на исток се протега на лак од тули и мермер од 4 век, изграден од императорот Галериј. Горните ѕидини на тврдината (изградени за време на владеењето на Теодосиј I, 379–395) опстојуваат со реставрации. Некогаш вториот град на Византиската империја по Константинопол, Солун е извонреден по многуте убави византиски цркви. Куполната базилика Аја Софија (почетокот на 8 век) била претворена во џамија во 1585–89 година. Неговиот наос, формирајќи грчки крст, е надграден со хемисферична купола покриена со богат мозаик кој датира од 9 до 10 век. Црквата на Ајиос Димитриос, заштитникот на градот, е од почетокот на 5 век; тој бил целосно реконструиран во 1926–48 година. Панагијата Халкеон (1028 или 1042) е уште еден одличен пример за дизајнот на грчкиот крст кој инспирирал многу подоцнежни византиски цркви. Датира од 5 век, малата црква Осиос Давид е особено позната по своите рани мозаици.

Модерен Солун е полн со подземни железнички линии со кои се поврзува и другите области кон Грција и на Балканот. Пристаништето било отворено за пловидба во 1901 година. Градот извезува хром, манган и бројни сурови и преработени земјоделски производи. Солун во 1960-тите стана главен индустриски центар со изградбата на голем комплекс вклучувајќи рафинерии за нафта, петрохемиски погони и челичарници. Другите индустрии во градот произведуваат алкохол, кожа, текстил, теписи, тули, плочки, сапун и брашно. Градот е седиште на митрополит епископ на Грчката православна црква. Има универзитет (основан во 1925 година) и американски колеџ, германско училиште и француски ликеј. Градот бил оштетен од пожар во 1890, 1898, 1910 година, а особено во 1917 година и бил многу оштетен од земјотрес во 1978 година.