ТЕШКИ МАНИПУЛАЦИИ ИЛИ ВИСТИНСКИ ХАОС !? Се појави нова теорија за ‘пеколната сабота’ во Русија: “Не, ова воопшто не беше конфронтација меѓу Владимир Путин и Евгениј Пригожин…“
Начинот на кој беше инициран, извршен и завршен државниот удар во Русија го отвора прашањето не само за тоа што се случи во позадината на тој судир на руските владетели, туку и за политичките перспективи на Русија. Дали може да се искористи шансата да се урне режимот на Владимир Путин ?
Постојат две спротивставени теории засновани на различни претпоставки за тоа што точно се случило на прво место и зошто првиот човек на групата Вагнер, Евгениј Пригожин, ги насочи своите единици кон Москва. И двете теории откриваат дека конфликтот бил многу реален. Некои експерти заклучуваат дека едноставно ова е бунт и дека режимот ќе преживее, но поради неговата репресивност – режимот ќе станува сè понефункционален и ќе падне. Оваа теорија дури го споменува и преседанот на неуспешниот пуч на генералот на руската армија Лавр Корнилов во септември 1917 година.
Втората теорија започнува со тезата дека воопшто не се работи за државен удар организиран од Евгениј Пригожин, туку за конфликт меѓу два клана во пирамидата на руската моќ. Еден клан е поврзан со круговите на Санкт Петербург и Владимир Путин. Вториот е Москва, која наводно е под контрола на воениот командант Валериј Герасимов и министерот за одбрана Сергеј Шојгу. Политичкиот аналитичар Велина Чакарова тврди дека бизарниот пуч е всушност подготовка за изборната кампања на Владимир Путин во март 2024 година. Според оваа теорија, Евгениј Пригожин е само послушникот на Владимир Путин кој го организирал пучот за воените неуспеси во Украина да се препишат на Влаериј Герасимов и на Сергеј Шојгу. Велина Чакарова тврди дека Евгениј Пригожин ја имал улогата на жртвено јагне уште од неговото појавување на политичката сцена. Како и да е, дали е навистина реално дека со таков луд потег, Владимир Путин би можел да ги зголеми шансите за „легално“ останување на власт ?
Имајќи предвид дека дури и во западните либерални демократии смртната казна не е шокантна ако се работи за бунт и предавство на националните интереси среде вооружен конфликт, како беше возможна некаква привидна спогодба меѓу Владимир Путин и Евгениј Пригожин ? Зошто Владимир Путин де факто ги амнестираше Евгениј Пригожин и платениците на Вагнер, иако тие наводно отишле накај Москва за да го добијат неговото соборување. Како тој воопшто големиот Владимир преговара со „предавник“, иако неговиот безбедносен апарат досега се покажа како многу креативен кога станува збор за егзекуции ?
Нема сомнеж дека Владимир Путин е подготвен да направи апсолутно се за да ја одржи целосната контрола врз Русија, бидејќи во неговиот случај губењето на таа контрола за него значи или смрт или затвор, а постапките на Евгениј Пригожин биле од таква природа што поради историјата на Русија, сосема е неверојатно Владимир Путин и Евгениј Пригожин навистина за чудо да постигнале некаква мирна спогодба според која бившиот пион на Владимир Путин за валканите платенички афери ќе биде преместен во Белорусија и ќе остане неказнет, како и сите членови на групата Вагнер. Во руската политичка традиција, како и во глобалната историја на обиди за насилни преврати, дефинитивно нема таканаречени џентлменски договори за запирање на крвопролевањето.
Со оглед на тоа што луѓето на Евгениј Пригожин убиле 39 руски пилоти на воениот аеродром кај Ростов на почетокот на пучот и нанеле најголема штета на руската авијација за еден ден од почетокот на војната во Украина, сосема е неверојатно зошто лице од моќта на Владимир Путин не инсистираше на ликвидација на Евгениј Пригожин и брутална конфронтација со групата Вагнер. Режимот на Владимир Путин убиваше луѓе за искажување политички ставови, а сега на Евгениј Пригожин и Вагнер им се простува најтемниот ден на руската авијација ?
Дури и ако теоријата на Велина Чакарова е точна, Владимир Путин сепак покажа слабост со тоа што попушти пред незамисливиот марш на единицата – составена од значителен број затвореници и претходно проблематични професионални војници – кон Москва. Она што им падна во очи на западните набљудувачи беа сцените на поддршка на дел од локалното население за платениците на Вагнер. Дали тоа значи дека дел од Русија го претпочита суровиот Евгениј Пригожин пред воениот естаблишмент на Русија, па Владимир Путин сфати со кого е попаметно да застане пред да започнат посериозните јавни повици за загуби во Украина ?
Како и да е, ако Владимир Путин склучи некаков договор со Евгениј Пригожин, се добива впечаток дека тоа го оддалечува од политичката реалност. Ќе биде невозможно, ако ништо друго, да ги објасни сопствените зборови за предавство.
Се добива впечаток дека теоријата на Велина Чакарова, која го гледа Владимир Путин како политички рационален агент, сепак го потценува степенот до кој личните недемократски диктатури можат да произведат целосно ирационални одлуки, односно хаос. Политиколозите Георг Егоров и Константин Сонин забележуваат дека опасноста што ја носи т.н. дегенеративни автократии. Во својата научна работа од март оваа година, тие го ставија Владимир Путин во друштво на „големци“ како Хитлер, Хирохито, Мао или Пол Пот и заклучија дека дегенеративните автократии обично вклучуваат монументална погрешна проценка и институционална средина во која подобро -информираните подредени немаат шанса да го спречат спроведувањето на одлуката. Во својот труд, Георг Егоров и Константин Сонин понудија: „…динамичен модел на недемократска политика, во која репресијата и лошото одлучување се самозајакнуваат. Репресијата ја намалува заканата, но го зголемува влогот за владетелот; со повисоки влогови, свитканите ставаат поголем акцент на лојалноста отколку на компетентноста. Нашата теорија фрла светлина врз механизмот на катастрофални индивидуални одлуки во високо институционализирани авторитарни режими“.
Дали е можно Владимир Путин да се вклучи во тешки манипулации само за да си ги зголеми шансите да го продолжи своето авторитарно владеење ? Дури и да го направил, тој веројатно направил огромна грешка затоа што ниту една голема сила нема да се потпре на државник кој долгорочно го насочува нападот врз најголемиот град од поранешни затвореници. Владимир Путин, на пример, доби поддршка од Комунистичката партија на Кина за да се среди ситуацијата во земјата, но дури откако стана очигледно дека нема да биде фатен, уапсен или егзекутиран.
Како и да е, факт е дека Евгениј Пригожин постојано беше во конфликт со военото раководство. Критиките и нападите врз военото раководство станаа негов начин на работа за време на војната во Украина. Беше јасно дека со крутиот централизиран начин на владеење во Русија, такво нешто беше можно само со одобрение на Владимир Путин.
Ако случајно Велина Чакарова е во право за позадината на државниот удар во Русија, тогаш можеби вистинската пресметка во врвот на руската Влада допрва доаѓа.
