Тогаш целиот свет слушна за Југославија! Андриќ ја доби Нобеловата награда пред 62 години: „Мојата татковина е мала земја меѓу световите“ (фото)

На 26 октомври 1961 година, Шведската кралска академија му ја додели Нобеловата награда за литература на српскиот писател Иво Андриќ. До денес тој останува единствениот балкански писател кој го добил ова признание.

Нобеловиот комитет ја награди „епската моќ на раскажувањето со која тој ги обликуваше темите и ги прикажува судбините на луѓето низ историјата на луѓето од Балканот“. Решението за избор на нобеловец во областа на литературата Иво Андриќ го доби телефонски во својот стан во Белград.

– Ја сметам Нобеловата награда како исклучително награда за целата литература на мојата земја – тоа беше неговата реакција на наградата.

Таа година, покрај Андриќ, во потесниот избор се најдоа англиските писатели Лоренс Дарел и Греам Грин, Американецот Џон Стајнбек и Италијанецот Алберто Моравија.

Наградата му беше доделена на Андриќ во Стокхолм на 10 декември 1961 година, во салата на Концертната палата на Шведската кралска академија. Писателот целата парична сума ја донира во библиотечниот фонд на Босна и Херцеговина.

Вестра дека Иво Андриќ ја доби Нобеловата награда за литература ја стави Југославија во центарот на настаните. Својата благодарност за ова признание Андриќ ја изрази со својот говор „За приказната и раскажувањето“, чиј дел е репродуциран во продолжение:

„ Мојата татковина е навистина „мала земја меѓу световите“, како што рече еден наш писател, и таа е земја која во брзи фази, по цена на големи жртви и извонредни напори, се обидува да го надомести она што го изгуби во сите области, вклучително и во културата во ова невообичаено бурно и тешко минато.

Со вашето признание фрливте зрак светлина врз литературата на таа земја и со тоа го свртевте вниманието на светот кон нејзините културни напори, токму во времето кога нашата литература почна да продира во светот со низа нови имиња и оригинални дела, во оправдан стремеж дека светската литература и таа даваат ваш соодветен придонес.

Вашето признавање на еден од писателите на таа земја значи несомнено охрабрување за таа пенетрација. Затоа, нè обврзува да бидеме благодарни, a јас сум среќен сум што во овој момент и од ова место, не само во мое име, туку и во името на литературата на која и’ припаѓам, можам едноставно, но искрено да ја изразам таа благодарност.”

Потсетуваме, Андриќ, кој го носи епитетот на еден од најголемите југословенски писатели, зад себе остави богат книжевен опус. Како млад писател објавувал песни. Првото книжевно дело, поемата „У сумрак“ го објавил во 1911 година во „Босанска вила“.

Книжевната големина и препознатливост во светот на Андриќ му донесоа неговите прозни дела: романите „Травничка хроника“, и „Госпоѓица“, напишани во 1945 година, како и романот „Проклета авлија“ од 1954 година.