Трамп сака да го повтори „чудото од Газа“ во Европа: Ердоган би можел да игра посебна улога

Откако го постигна она што многумина го нарекуваат негов најголем успех во надворешната политика – договор за прекин на огнот меѓу Израел и Хамас и ослободување на заложниците од Газа, американскиот претседател Доналд Трамп сега има нова цел, а тоа е мир во Украина.

Европските лидери, охрабрени од успехот на Трамп на Блискиот Исток, се надеваат дека истиот пристап би можел да се примени и на уште еден крвав конфликт што ја уништува Европа речиси четири години. Трамп ќе го угости украинскиот претседател Володимир Зеленски во Белата куќа во петок, додека американската администрација се обидува да го искористи дипломатскиот моментум стекнат во Газа.

За време на неодамнешната турнеја низ Израел и Египет, Трамп постојано нагласуваше дека решавањето на војната во Украина останува негов следен приоритет. Иако, според него, конфликтите на Блискиот Исток и Европа се „сосема различни“, американскиот претседател верува дека искуството од преговорите за Газа може да послужи како модел за нов мировен пристап кон Москва и Киев.

Лекција од Газа: притисокот носи резултати

Според европските дипломати, клучот за успехот на Трамп во Газа бил во едно нешто – притисокот. Откако Израел ги нападна оперативците на Хамас во Доха, Трамп изврши силен притисок врз премиерот Бенјамин Нетанјаху да го прифати неговиот мировен план од 20 точки, а потоа го принуди јавно да му се извини на катарскиот емир. Во исто време, Катар, Египет и Турција го засилија притисокот врз Хамас, заканувајќи се дека ќе ги прекинат политичките и дипломатските врски ако не се согласи на договор.

Резултатот од тој комбиниран притисок беше историско примирје и размена на затвореници, потег што го пофали Трамп дури и од неговите политички противници.

Поранешниот висок функционер на Советот за национална безбедност, Фред Флајц, оцени дека претседателот „докажал дека може да биде ефикасен медијатор и миротворец“. Според него, овој успех му дава на Трамп „огромен политички капитал“ да се обиде да реши други глобални кризи, вклучително и војната во Украина.

Зеленски: „Ако Хамас може да биде принуден да склучи мир, тогаш може и Путин“

Украинскиот претседател Володимир Зеленски ги поздрави напорите на САД, но рече дека е клучно рускиот претседател Владимир Путин да се согласи на преговори.

„Путин може да биде принуден да склучи мир, исто како и секој друг терорист. Дури и Хамас беше принуден да ослободи заложници. Ако тоа е можно, можно е и да се принуди Путин да воспостави мир“, рече Зеленски на социјалните мрежи.

Сепак, Трамп сè уште не применил исто ниво на притисок врз Москва. Иако воведе високи царини за Индија, еден од клучните трговски партнери на Русија, тој сè уште не вовел нови санкции врз Русија, ниту пак ја таргетирал таканаречената „флота во сенка“ од танкери што Кремљ ги користи за да ги заобиколи ограничувањата на цените на нафтата.

Поранешниот амбасадор на САД во НАТО, Курт Волкер, нагласи дека „поголемиот притисок би можел да биде одлучувачки фактор“, исто како во случајот со Хамас.

„Притисокот беше тоа што го донесе Хамас на преговарачката маса, а таков притисок врз Русија никогаш не сме виделе“, рече Волкер.

Ердоган во фокусот: Трамп смета на Турција

Во новата дипломатска офанзива, Трамп го гледа и Реџеп Таип Ердоган како важен сојузник. За време на враќањето од Египет, каде што одржа мировен самит со повеќе од 20 светски лидери, вклучувајќи го и Ердоган, Трамп рече дека турскиот претседател може да игра клучна улога во мировните напори за Украина.

„Ердоган може“, им рече Трамп на новинарите во „Ер Форс Уан“ и додаде: „Тој ја има почитта на Русија. Не можам да кажам за Украина, но Путин го почитува“.

Трамп додаде дека „се сложува добро со оние кои се цврсти“, алудирајќи на Ердоган, со кого дели репутација на лидер склонен кон директни, неформални договори зад затворени врати.

Патем, од почетокот на руската инвазија во 2022 година, Турција се позиционираше како единствена членка на НАТО која одржува блиски односи со двете страни. Анкара постојано нудеше да посредува меѓу Москва и Киев, а токму во Турција во 2022 година беше постигнат важен договор за извоз на украинско жито преку Црното Море, што беше еден од ретките примери за успешна дипломатија за време на војната.

Нов пристап кон Москва

Извори во Белата куќа тврдат дека Трамп сè повеќе губи трпение поради, како што велат, „бесмисленото крвопролевање“ во Украина, како и тврдоглавоста на Путин. Американскиот претседател наводно е подготвен да употреби воена моќ: Украина бара американски крстосувачки ракети „Томахавк“, што би ѝ овозможило да погоди стратешки цели во Русија. Трамп не ја отфрлил идејата, но сè уште не донел одлука.

„Можеби ќе разговарам со него“, рече Трамп за Путин. „Можеби ќе кажам: „Ако оваа војна не заврши наскоро, ќе им испратам Томахавци“.“

Сепак, аналитичарите предупредуваат дека ситуацијата во Украина е многу посложена отколку во Газа. Австрискиот воен експерт Франц-Стефан Гади смета дека Трамп има ограничен простор за маневрирање, бидејќи „Русија сè уште поседува нуклеарен арсенал, што ја прави секоја кампања за притисок исклучително ризична“.

Според него, пореално сценарио е привремено примирје за кое Трамп би можел директно да преговара со Путин, а потоа да се обиде да го „убеди“ Зеленски да го потпише, што би предизвикало загриженост кај европските сојузници, кои се плашат од еднострани одлуки на Белата куќа.

Кина како клучен фактор

За разлика од Блискиот Исток, во војната во Украина има уште еден голем играч – Кина. Пекинг стана главна економска и политичка поддршка на Москва, па затоа, според западните дипломати, успехот на Трамп во завршувањето на војната би зависел и од неговата способност да ја убеди Кина да „ја повлече раката“ од својот партнер во Кремљ.

Трамп минатата недела му се закани на Пекинг со нови тарифи од 100 проценти поради кинеските ограничувања за извоз на критични минерали, но американските претставници велат дека комуникациските канали со Пекинг се „повторно отворени“. Трамп може да се сретне со кинескиот претседател Си Џинпинг на маргините на самитот на Азиско-пацифичката економска соработка (АПЕК) во Јужна Кореја подоцна овој месец.

Поранешниот амбасадор Волкер заклучува дека Кина би можела да биде „одлучувачки елемент“ во идниот мировен процес.

„Доколку Кина процени дека е во нејзин интерес Русија да ја заврши војната и му го каже тоа на Путин, тоа би можело да промени сè. Сепак, сè уште не сме стигнале до таа точка“, рече тој.