УКРАИНА ДЕ ФАКТО ЌЕ СТАНЕ ЧЛЕНКА НА НАТО !? Што треба да се очекува од историскиот самит во Вилнус: “Доста е со формална поддршка, бараме гаранции!“

„Самитот на НАТО во Вилнус во секој случај ќе биде историски, или поради неговите достигнувања или поради пропуштените шанси“, изјави министерот за надворешни работи на земјата домаќин, Габриелиус Ландсбергис.

Состанокот на членките ќе се одвива во атмосфера на најголема безбедносна опасност за Европа поради руската агресија врз Украина, а средбата ќе влезе во алманасите како „Украински самит“. Имено, Украина од него очекува „големи работи“, како што изјави Игор Попов за телевизијата Freedom, аналитичар на украинскиот центар за иднината. 

На еден од најважните собири на членките на НАТО, Украина очекува точно да се одреди кога, како и под кои услови ќе стане членка на НАТО, а украинските медиуми наведуваат дека украинската делегација доаѓа во Вилнус со зборовите – „ќе бидеме членовите кога ќе се создадат за тоа безбедносни услови“. Имено, како што пишува BBC, тие кон Украина постојано ја повторувале мантрата „вратата на НАТО ви е отворена“, но никогаш не прецизирале каде е таа врата и како да се помине низ неа. Сега Украинците сакаат да дефинираат сè – и каде е вратата, како да се помине низ неа и кога тоа ќе се направи. 

Официјален Киев вели дека во овој момент, додека трае војната, нема да бара полноправно членство, а овие приказни сепак ги пресече американскиот претседател Џо Бајден кој во интервју за CNN изјави дека – „Украина се уште не е подготвена да влезе“. Сепак, како што вели Игор Попов, во финалниот документ Украина ќе бара целосно точни и прецизни гаранции за своето идно членство за да не остане ниту еден сомнеж – од временскиот рок и безбедносните гаранции до начинот на пристапување и како ќе изгледа украинското членство.

„Ќе биде битка за секоја запирка и секој термин“, вели Игор Попов, но е убеден дека се ќе биде прецизирано „до влакно“. Како што изјави заменик-министерот за надворешни работи на Украина, Евген Перебијнис, за европските медиуми – „има доволно формална поддршка, бараме точен распоред кој ќе прецизира кога и како ќе се случи влезот“. 

Украина ќе стане дел од НАТО кога ќе заврши војната. Игор Попов вели дека главен услов е „крајот на војната и промена на политичката ситуација во Русија“. „Затоа, за Украина е многу важно кога и како ќе станеме членки на НАТО“, вели Игор Попов.

Но, и пред формалното членство, таа веќе сега може да добие своевидно „дописно или асоцијативно членство“, со можност да има право на глас како другите членки на НАТО во одредени ситуации што ја засегаат. 

Имено, BBC пишува дека ќе се формира Совет Украина-НАТО, кој ќе ја замени досегашната Комисија. Советот ќе има поголемо значење и влијание и пошироки овластувања за самата Украина. Имено, Советот може да се свика во кризна ситуација и на барање на Украина, а Киев ќе има исто право на глас во него како и останатите членки на Алијансата. Како што изгледа, Украина практично ќе биде во НАТО со едната нога по Вилнус, но единственото нешто што нема да важи е членот 5 од Повелбата во кој се вели дека сите останати членки му доаѓаат на помош на нападнатиот сојузник. Ова беше и главната точка на расправија меѓу членките кои стравуваат дека пристапот на Украина кон НАТО може да предизвика директен конфликт со Русија. 

Втората точка на која инсистира Киев е какви безбедносни гаранции ќе добие Украина откако ќе стане членка, а третата е продолжување на снабдувањето со оружје, односно како што пренесува Radio Liberty, се очекува во Вилнус „обврската на НАТО да биде да се обезбеди воена помош за Украина“. Можеби ќе се зголеми веќе на самитот. На овој начин Украина ќе функционира со НАТО според израелскиот модел на безбедносни гаранции. Ова го изјави и Џо Бајден во интервју за CNN, а третото е продолжување на снабдувањето со оружје, односно како што јави Radio Liberty се очекува во Вилнус „да се договори обврската на НАТО за воена помош на Украина“ и тоа во износ од најмалку 500 милиони долари годишно, а оваа сума може само да се зголемува. Можеби ќе се зголеми веќе на самитот. 

Вилнус е очигледно магично судбоносно место за Украина. Руската редакција на BBC потсетува дека во 2013 година, токму таму започна европската трансформација на Украина. Имено, пред точно десет години, на самитот на Источното партнерство 2013 година, тогашниот украински претседател Виктор Јанукович, и покрај ветувањето пред да оди на состанокот, беше единствениот од учесниците што не го потпиша договорот за соработка со ЕУ под силен притисок од Русија. Ова беше причината за Мајдан, односно проевропскиот бунт, што резултираше со отфрлање на идеологијата на „рускиот свет“ и конверзија кон западните вредности. Така, украинската современа историја може да се мери од Вилнус до Вилнус. 

Самитот на НАТО ќе го означи дефинитивното одвојување на Украина од Русија и фактот дека Русија, додека Владимир Путин е на чело, е се подалеку од Европа.