ХЕЏИРАЊЕТО ИМ ДОЈДЕ ДО ГЛАВА! КАКО ПРОПАДНА ЕДНА ОД НАЈГОЛЕМИТЕ АМЕРИКАНСКИ БАНКИ? Цел свет се плаши, сè објасни познатиот економист!

Една од најголемите американски банки прогласи банкрот.

Американската банка на Силиконската долина банкротираше и тоа е втор најголем банкрот на финансиска институција во историјата на Соединетите Американски Држави.

Размерите се толку големи што целиот свет го потресе, а денеска дури и Народната банка на Србија објави дека поради вознемиреноста, банките во Србија немаат деловни односи со Банката на Силиконската долина.

Пропаднатата американска банка на крајот на минатата година имаше вкупен имот од 209 милијарди долари и беше рангирана на 20-то место меѓу најдобрите банки во Америка на листата на Форбс. Се поставува прашањето како е можно една од најдобрите банки да исчезне за само 48 часа и какви последици може да се очекуваат на банкарскиот пазар. За ова зборуваше економистот Михаило Гајиќ.

„Ова беше големо изненадување за голем број луѓе кои имаа пари во оваа банка, бидејќи до пред една недела се чинеше дека банката е ликвидна и солвентна, за да има сериозен проблем преку ноќ. Што се случи овде? Имавме неколку фактори, а главниот виновник е лошото управување со ризикот во таа банка. Всушност, годината пред тоа немале шеф на кредитен ризик затоа што не се занимавале со тоа. Нивниот претходен менаџер за ризик се преселил на друга позиција, дал отказ и се пресели во друга компанија. Едноставно не успеаја да го заменат и еве го гледаме резултатот. Тоа е секако само една причина“, изјави Гајиќ во гостувањето на ТВ К1.

„За разлика од другите банки во Америка, кои имаат диверзификација на штедачите, со други зборови, како и во Србија, најголемиот број штедачи во американските банки доаѓаат од голем број семејства од средната класа кои чуваат пари во заштеди во банки, мали бизниси и слично. Bank Silicon Valley е специјализирана за работа во технолошкиот бизнис. Така тие работеа со стартапи на кои им треба високо ниво на финансирање, како и со инвестициски фондови кои инвестираат во такви компании. Тоа беше најголемата банка која работеше во тој сектор кој се наоѓаше во Калифорнија.

Тие работеа со луѓе од тој технолошки сектор, па заработија огромни пари како иноватори и креатори во тие компании. Со други зборови, тоа е релативно мала група на луѓе кои имаат многу високи депозити. И она што е многу важно, во Америка, постои лимит за износот на депозитот. Во Америка е 250.000 долари. Значи, ако имате пари во банка и банката пропадне, ќе можете да ги вратите тие пари, банката покрива најголем број штедачи, се разбира. Но, оние што имаат повеќе од тоа, оние што ја надминуваат таа сума од 250.000 долари, не би можеле да ја добијат преку државни гаранции“, рече Михаило Гајиќ.

Бајден им порача на граѓаните дека нивните пари се безбедни. Дали е навистина така? „Американскиот претседател Џозеф Бајден вчера објави дека финансискиот систем на земјата останал недопрен и покрај ненадејниот банкрот на банката во Силиконската долина. Бајден исто така рече дека американските граѓани се безбедни и дека нивните депозити се достапни кога им се потребни.

„Оваа банка купуваше долгорочни хартии од вредност од државата, во таа ситуација каматите беа многу ниски, а сега поради инфлацијата почнаа да растат каматните стапки, а кога некој сака да извади пари од банката, да ги повлече своите удел што го имал во таа банка или за да го подигне заемот, банката се разбира нема готовина и мора да продаде некои од нејзините хартии од вредност. Во ред е кога нема многу луѓе кои ги подигнуваат своите пари. Кога ќе се случи тоа, многу луѓе ги повлекуваат парите, доаѓа до големи загуби“, објасни економистот Михаило Гајиќ.

Се поставува прашањето како е можно на 14 февруари Силиконската долина банка да се најде на 20-то место на листата на Форбс, а потоа на 13 март да банкротира.

„Тие ги покажаа своите книги каде што може да се види дека имале одредена мала загуба. Но, покажаа и дека имаат висока изложеност на ризикот од цената на хартиите од вредност. Така, како што расте каматната стапка, цената на нивните хартиите од вредност во портфолиото ќе се намалуваат. И се ќе беше во ред доколку луѓето не вадеа пари од банката, ако не беа исплашени“, рече Гајиќ.

Голем број клиенти за краток временски период ги подигнале парите и ги префрлале во друга банка. Тогаш сите почнаа да ги подигнуваат парите, бидејќи знаат дека само сумата до 250.000 долари е сигурна и гарантирано дека евентуално ќе ја добијат во случај на банкрот.

„Само 3% од депозитот што беше во таа банка беше осигуран бидејќи беше под бројката од 250.000 долари. Кога имате десетици милиони долари во една банка, многу ви е важно таа банка да не банкротира. Мислам дека постои ризик, се разбира, да ги извадиш тие пари и да ги префрлиш на друга банка. И кога еден клиент го прави тоа, не е ништо страшно, но ако сите го направат тоа, тогаш имаш одлив на капитал од 40 милијарди за неколку дена.

Токму затоа што е мала ниша, луѓето се познаваат, информациите лесно циркулираат во таков круг на луѓе. Ова ја доведе оваа банка до банкрот – рече Михаило Гајиќ и додаде: Ова дефинитивно имаше влијание врз стечајот, но ова немаше да се случи ако имаа подобра анализа на ризикот. Тие не би биле во позиција да купат толку многу хартии од вредност или подобро ќе се заштитат од нивото на каматните стапки. Што е хеџинг ? Гајиќ објасни што е хеџинг.

„Хеџингот е операција на финансискиот пазар каде што вие всушност се обложувате со друга осигурителна компанија или инвестициска банка колкави ќе бидат каматните стапки. Ако каматната стапка се зголеми, ќе можете да повлечете одредена сума и обратно, ако не се зголеми, ќе платите за тоа некаков вид услуга. Тоа значи дека ако каматните стапки се зголемат, вие плаќате за тие хартии од вредност по повисока цена. Тие сакаа да заштедат пари и не платија за овие хеџинг трансакции.

Како клиентите и корисниците на услугите на финансиската институција се чувствуваат за стечајот на една банка?

„Голем број луѓе само ги префрлаа своите пари во други банки. Не заборавајте дека во 2012 година имавме ситуација на пропаѓање на банките и знаеме како заврши. Тие беа преземени од некои други банки. Така, на пример, вие сте имале заем во пропадната банка, ќе го преземе друга банка, а вие ќе продолжите да го плаќате тој заем што сте го имале во пропадната банка,“ рече Гајиќ.

Дали се соочуваме со нова финансиска криза?

„Мислам дека нема да има криза поради начинот на кој се случи оваа криза во банкарскиот сектор. Во 2008 година имавме лоша проценка на ризикот на пазарот на недвижности и кризата се прошири на целиот банкарски систем. Овде имаме само еден сектор, тоа е технолошкиот сектор, во една банка која беше главна банка во технолошкиот сектор и финансирањето на овој сектор. Сепак тоа е само една банка која го финансираше тој сектор. Затоа сум оптимист дека оваа криза ќе биде ограничена и дека нема да се прошири на глобално ниво“, рече Михаило Гајиќ.