Хорор приказна за отсечените глави и врските на Вучиќ со Веља Невоља и подземјето во Србија: „Шефот рече да не смее да не снимаат заедно“

„Гангстеризмот цвета под Вучиќ!“, пишуваат најпопуларните светски медиуми

Додека фокусот на двата неодамнешни вооружени масакри на тинејџери во Србија е на младите луѓе, Њујорк Тајмс проблематизира некои други врски во српското општество.

Под наслов „Претседателот, фудбалските хулигани и подземната „куќа на ужасот““, новинарот Роберт Ф. Ворт, кој претходно се занимавал со приказни како што се ирачката клептократија, утописките соништа на Саудиска Арабија и прашањето за вечните затвореници во Гвантанамо, сега го истражуваше односот меѓу раководството на Србија и нејзините насилни нарко банди.

Ворт ја илустрира ситуацијата во Србија со приказна од пред две години. Во саботата вечерта, на почетокот на март 2021 година, српскиот претседател Александар Вучиќ се појави на телевизија во друштво на премиерот и министерот за внатрешни работи. Како и во последните случувања, така и овде имаше што да сподели и сакаше да остави впечаток дека конците ги има цврсто во рацете.

Важната информација што ја сподели со граѓаните беше дека е уапсена банда од подземјето која е одговорна за повеќекратни убиства.

Тоа го потврди и министерот за внатрешни работи.

Српскиот претседател, според новинарот на Њујорк тајмс, зборувал бавно, често застанувајќи и сериозно зјапајќи во масата пред него, со благо стуткано тело. Тој ја пофали полицијата и разузнавачите кои ја истражуваа бандата.

– За влакно избегнаа самите да бидат убиени – нагласи Вучиќ.

Презентацијата беше шокантна. По него следеа слики од отсечени глави, тела и торзо без глава. Но, тоа беше само почеток на кампањата на страшни откритија.

Потоа во медиумите протекоа информации дека, наводно, групата ги намамила своите жртви во „куќата на ужасите“ во близина на Белград. Таму биле мачени, распарчени, а потоа згмечени во индустриска мелница за месо. Остатоците ги фрлиле во Дунав.

Тоа беше голема приказна во Србија.

„Банда за потребите на Вучиќ“

Вучиќ го уапси Вељко Беливук, познат како Веља Невоља, за кого се припишуваше дека е водач на нарко банда, како и познат фудбалски хулиган и, наводно, дилер на кокаин. Беливук и претходно беше осомничен за голем број тешки кривични дела, вклучително и убиство, но никогаш не заврши во затвор. Наводно, поради добри односи со разузнавачките служби и локалната полиција.

Беливук доби можност да ја раскаже својата страна од приказната на суд, зад затворени врати. Њујорк тајмс пишува дека тој пред судот рекол дека неговата банда била организирана „за потребите и по налог на Александар Вучиќ“. Тој ги опиша игрите зад сцената што бандата ги играла за српската влада: заплашување на политичките ривали и спречување на навивачите да скандираат против Вучиќ. Тој упати и директна закана до Вучиќ: – Ако Вучиќ ја продолжи постапката против мене, ќе имам уште многу да кажам!

Српскиот претседател Александар Вучиќ бесно ги отфрли сите овие обвинувања.

И покрај тоа, пишува новинарот на Њујорк Тајмс, Роберт Ф. Ворт, Беливук се чини дека го сфаќа случајот лично, понекогаш сугерирајќи дека тоа е заговор против него. Неколку месеци по апсењето, во едно бизарно ТВ интервју, тој тврдеше дека луѓето на Беливук правеле „човечки ќебапи“ од нивните жртви и ги испратиле кај шефот на Беливук, Радој Звицер. Гледајќи во камерата и обраќајќи му се на Звицер, кој се уште е во бегство, Вучиќ излезе со предизвик.

– Го поканувам да ме убие – рекол Вучиќ и додал дека е подобро да се претвори во мелено месо, отколку такви луѓе да владеат со Србија.

Како што се приближуваше судењето на Беливук, во јавноста кружеа се повеќе детали за врските меѓу бандата и администрацијата на Вучиќ. Се чини, се наведува во написот, дека администрацијата ја следела, помогнала и заштитувала групата и дека Беливук изгледал како мрачниот близнак на претседателот, еден вид подземен автократ.

Банди ја пустошат земјата

Американските медиуми пишуваат дека Вучиќ како претседател од 2017 година често нагласувал дека сака да ја води земјата кон просперитет и членство во ЕУ, но во исто време уништил многу демократски институции кои се неопходни за тоа. Покрај тоа, банди, како мафијата, шетаа низ земјата и минуваа неказнето. Гангстеризмот, кој процвета под Вучиќ, пишува Њујорк Тајмс, заедно со повремените српски закани за „заштита“ на етничките Срби на други места во регионот, вклучително и Хрватска и БиХ. Сепак, тој додава дека целата приказна е и област на конфликт меѓу Истокот и Западот. Европејците се свесни што се случува во Србија, како и Владимир Путин.

– Кремљ има долга историја на поддршка на српските националисти како опколени словенски сонародници и повеќе од кога било има мотиви – благодарение на војната во Украина – да предизвика проблеми на Балканот – пишува новинарот Роберт Ф. Ворт.

За Европа политичките ризици во Србија се многу подлабоки. Брендот на етнички шовинизам и демагогија на Вучиќ звучи како Путин, а проблемот овде е ширењето на нелибералната демократија само како фасада, под која вистинската моќ ја држи комбинацијата на политика и криминал кои владеат заедно со страв. Њујорк тајмс пишува дека тоа е истата тактика што ја користеа оние кои го водеа Балканот во катастрофална војна пред три децении.

– Од почетокот нашата банда беше државен проект – рече Беливук веднаш штом зазеде став на судењето.

Потоа ги рецитираше услугите што ги понудија.

Тој ја навел и улицата, бројот на станот и името на сопственикот на приватната куќа во Белград каде што еднаш се сретнал со Вучиќ.

– Затоа што, како што рече газдата, ако некој не видел или снимал, не би му било добро – рекол Беливук.

Вучиќ веднаш ги отфрли обвинувањата, па дури и понуди да разговара за нив со истражителите и да направи тест за детектор на лаги. Правно гледано, тој веројатно нема да настрада од судењето. Ниту еден висок функционер не е обвинет, а многу малку се дури и сослушани.

Важноста на случајот Беливук лежи во нешто друго. Ова ја принуди цела Србија да се соочи со обилните посредни докази дека Вучиќ дозволил гангстерите да станат виртуелна рака на државата. Поддршката што Беливук и неговите соработници ја добиваа од полицијата и МВР во изминатата деценија е опширно документирана во судски сведоштва, прислушувани телефонски разговори и фотографии. Луѓето станаа посвесни дека сето ова не можеше да се случи без знаење на Вучиќ. Тој ги реорганизираше безбедносните служби пред да стане претседател од премиер. Според Њујорк тајмс, тој ужива почит во сите сегменти на администрацијата.

Акција на европски полицајци

Сето ова не се случи поради акциите на српските институции, но на апсењето на Беливук и неговата група веројатно најмногу влијаело нешто врз кое Вучиќ нема контрола – европските полициски функционери.

Тие поминаа две години обидувајќи се да ја дешифрираат апликацијата за телефонски пораки наречена Sky ECC, која беше омилена алатка на шверцерите на кокаин во северноевропските контејнерски пристаништа. Кога конечно ја пробија шифрата, открија многу повеќе од локален синџир на кокаин. Со најмалку 70.000 корисници, Sky се покажа како виртуелен камен од Розета за глобализираниот свет на организираниот криминал.

– Како да сте стоеле пред куќа во мрак, а сега сте влегле внатре и сте ги запалиле светлата – изјавил функционер од Европол, огранокот на ЕУ за спроведување на законот.

Се покажа дека голем дел од доказите од Sky ECC биле од Србија и други делови на Балканот. Службеник на францускиот МВР изјави дека српскиот МВР апсењата ги извршило неволно. Неколку дена претходно, на водачите на бандата им беше дозволено да побегнат во Црна Гора, која е опишана како центар за трговија со дрога. Тамошните власти изјавија дека спречиле ликвидација на членовите на бандата и дека зад заговорот стојат „одредени безбедносни структури“ во Србија.

Њујорк тајмс пишува дека српските фудбалски хулигани и криминални групи шират нестабилност не само во Србија, туку и во регионот. Тој предупредува дека некои од нив изразуваат лојалност кон Русија. Некои му се придружија на Вагнер. Вучиќ, пак, јавно го критикува, но се позиционира како линија на поделба меѓу Русија и Западот, во многу моќна позиција. Избира помеѓу стабилизација и дестабилизација.

Тоа може да се види во Косово, Црна Гора и БиХ.

Њујорк тајмс прашува дека Вучиќ ја користи оваа тактика за побрзо да влезе во ЕУ. Тој предупредува дека таквото сценарио, кое тој го нарекува „тројански коњ“, доби кредибилитет поради нелибералниот унгарски премиер Виктор Орбан, близок сојузник на Вучиќ кој ревносно лобираше за прием на Србија. Орбан работи и на разбивање на демократските институции во Унгарија, додека ја одржува фасадата на демократијата. Орбан можеби се надева дека Србија може да и помогне на Унгарија да ја насочи ЕУ кон популистички и помалку демократски правец на развој.

– Сивата зона меѓу државата и мафијата во Србија е вистинска – пишува новинар на Њујорк Тајмс.

Тој додава дека на Вучиќ не може да му се замери дека создал варварство на страв и ендемичен криминал. Според американските медиуми, ова е синоним за Балканот и кратенка за етничка омраза и насилство.

– Но Вучиќ има демагошка дарба да им вдахне нов живот на понижувачките стереотипи. Тој брилијантно го искористи проблемот на мафијата во Србија, создавајќи амбиент во кој нејасната граница меѓу организираниот криминал и државата игра во негова корист – пишува Њујорк Тајмс.

Чирак на Воислав Шешељ

Не случајно и Вучиќ и Беливук почнаа во навивачки групи. Мртвите љубители на фудбалот гледаат од насликани мурали низ цел Белград, покрај плакети, статуи и други споменици кои сведочат за нивниот статус на еден вид „вокс попули“. Хулиганите беа меѓу првите кои влегоа во војна на почетокот на 1990-тите, а хулиганите беа тие што му дадоа мускули на движењето за соборување на националистичкиот моќник Слободан Милошевиќ една деценија подоцна. Оттогаш српските политичари се плашат од стадионот и се обидуваат да ги задржат хулиганите на своја страна.

Вучиќ рече дека бил на трибините за време на легендарната фудбалска тепачка во 1990 година, која понекогаш се опишува како вистински почеток на балканските војни. Тоа се случи на мечот меѓу Црвена звезда и Динамо Загреб, а брзо прерасна во метеж што го поплави целиот стадион. Навивачите од двете страни беа очигледно подготвени за битка: на стадионот беа натрупани камења, подготвени за фрлање. Неколку децении подоцна, српските медиуми објавија матни фотографии од натпреварот на кои во публиката се гледа слаб млад човек, идентификуван како Вучиќ.

Ако фудбалскиот стадион го обликуваше ликот на Вучиќ, тој ја научи политиката во војната. Штотуку завршил правен факултет во 1991 година, тој станал чирак кај екстремно десничарскиот српски политичар по име Воислав Шешељ. Истата година Словенија и Хрватска ја прогласија својата независност, што предизвикуваше повремени и брутални конфликти кои би ја распаднале Југославија на помали држави. Шешељ, поборник за етничко чистење, беше корисна фолија за Милошевиќ, кој може да го претстави како доказ дека некои Срби се уште поекстремни од него.

Радикалната партија на Шешељ регрутираше милиција која стана позната по дивеењето во Србија, Босна и источна Хрватска, каде што ограбуваа, мачеа, убиваа и протеруваа несрпски цивили. Шешељ еднаш рекол дека неговите луѓе ќе им ги извадат очите на непријателите со ‘рѓосани лажици, иако подоцна тврдел дека тоа е црн хумор. Трибуналот на ОН за воени злосторства во Хаг на крајот го обвини и го осуди за злосторства против човештвото.

Вучиќ беше ентузијастички поддржувач на партијата на Шешел, а набрзо стана и најмладиот претставник во српскиот парламент. Во 1995 година, неколку дена по масакрот на речиси 8.000 босански муслимани околу Сребреница, Вучиќ одржа говор во кој изјави: „Ако не бомбардирате, ако убиете еден Србин, ќе убиеме сто муслимани“.

Во децениите оттогаш, Вучиќ никогаш целосно не се извини за злосторствата извршени во името на Србија или за неговата реторика. Некои осудени воени злосторници ги третираше како херои откако беа ослободени од странски затвори.

Во 1998 година, Вучиќ стана министер за информации на Милошевиќ, што беше негова прва позиција во реалната власт. Тој водеше значителна акција против печатот, наметнувајќи огромни казни за организациите кои ја критикуваа владата. Тоа беше почеток на преокупацијата со медиумите што ќе помогне да се дефинира политичката кариера на Вучиќ.

Падот на Милошевиќ и подемот на Вучиќ

Но, ако Милошевиќ и неговиот заменик успеаја да ги скротат новинарите, тие губат контрола над стадионот. Многу фудбалски хулигани се бореа во војни, а кога се вратија дома, „почувствуваа дека можат да бидат арбитри на националниот идентитет“, рече Иван Ѓорѓевиќ , антрополог од Институтот за етнографија во Белград, кој ја напиша својата дисертација за фудбалот и национализмот на Балканот.

Токму фудбалските хулигани упаднаа во Собранието на Србија на 5 октомври 2000 година, една недела по уличните протести. Милошевиќ дал оставка следната вечер, а Србите накратко биле во екстаза. Како признание за улогата што ја одиграа во неговото соборување од власт, победничката коалиција на Демократската опозиција го избриша криминалното досие на некои хулигани. Еуфоријата набрзо исчезна. Економијата на Србија беше руина, а Европската унија немаше намера да ја спаси земјата, која се смета за жариште на несакани воени злосторници.

За Вучиќ, падот на Милошевиќ значеше момент на длабока неизвесност за неговата сопствена политичка иднина. Години подоцна, тој дал необично интервју кое укажувало на неговите чувства на лутина и осуетена амбиција.

– Седев дома и го видов тоа како трагедија за српскиот народ. Потоа излегов надвор, ме нападнаа некои наркомани, па морав да ги претепам – изјавил Вучиќ во интервјуто.

Српскиот национален идентитет е обликуван со векови со чувство на загуба и ранета гордост. Србија била под власт на Отоманската империја речиси 500 години. Овие чувства повторно се разбудија во текот на 1990-тите, кога многу Срби веруваа дека неправедно биле прикажани како негативци на сложената граѓанска војна. Тие, исто така, беа длабоко навредени од кампањата за бомбардирање на НАТО предводена од Америка во 1999 година, која ја протера српската армија од Косово, откако беше обвинета за етничко чистење и убиство. Тоа протерување му овозможи на Косово, кое некогаш се сметаше за срцето на Србија, да стане независно, што е уште еден удар за Србите.

Вучиќ и неговата Радикална партија станаа знаменитости на насобраното непријателство во нивната земја. Во 2007 година, Вучиќ предводеше група демонстранти за поддршка на Ратко Младиќ, воен командант кој понекогаш се нарекува балкански џелат. Една година подоцна, кога воениот водач на босанските Срби, Радован Караџиќ беше уапсен, Вучиќ повторно се најде на улица, а полицијата го малтретираше.

Изгледа како многу оркестрирано насилство во земја каде што насилството сега го зафати најранливиот слој на општеството – децата.