Црногорскиот увоз на храна е дури шеснаесет пати поголем од извозот

Покриеноста на увозот со извоз на храна во Црна Гора во 2022 година изнесувала само 6,8 отсто.

Црногорскиот енергетски извоз бележи раст во претходниот период, благодарение на новите инфраструктурни проекти, со што се потенцира влијанието на инвестициите во енергетската инфраструктура врз трговските капацитети. Стратешката географска положба на Црна Гора и нејзините растечки капацитети во секторот на обновливи извори на енергија нудат значителни можности за земјата да се позиционира како клучен играч во регионалната трговија со енергија – се вели во истражувањето на ISSP за трговијата во регионот, пишува Пословни дневник.

Значителен дефицит

Во периодот од 2018 до 2022 година, Црна Гора имала просечно 16 пати поголем увоз на храна од извозот, додека покриеноста со увоз на храна во Црна Гора во 2022 година била само 6,8 отсто, што јасно укажува на сериозна нерамнотежа“, се наведува во студијата. Регионална трговија со храна и енергија – факти од Црна Гора и земјите од Западен Балкан“, подготвен од Институтот за стратешки студии и проекции (ИССП).

„Студијата открива значителен дисбаланс во трговијата со храна во Западен Балкан. Србија се издвојува како единствена земја во регионот со суфицит во трговијата со храна, додека Црна Гора и Косово се соочуваат со значителни дефицити. На пример, во периодот од 2018 до 2022 година, Црна Гора во просек имала 16 пати поголем увоз на храна од извозот, додека во случајот на Косово овој сооднос бил десет пати поголем. Овој трговски дефицит во голема мера е резултат на големата зависност на земјата од увоз на храна за да се задоволи домашната побарувачка, особено за време на шпицот на туристичката сезона. Покрај структурните предизвици, студијата го нагласува токму влијанието на туристичкиот сектор врз увозот на храна – се вели во студијата на ISSP.

Се наведува дека корените на дефицитот во трговијата со храна во Црна Гора се повеќекратни.

„Земјоделскиот сектор во земјата се карактеризира со фрагментација, со просечни мали стопанства и ограничен капацитет за големо производство. На пример, трајните култури и обработливото земјиште сочинуваат само 4,8 отсто од вкупното земјоделско земјиште, што дополнително ја ограничува продуктивноста – се наведува во студијата.

Анализата на производството и трговијата со енергија укажува на значајни регионални разлики и потенцијални ранливости.

„Помеѓу 2018 и 2021 година, производството на примарната енергија во регионот покажа различни трендови. Примарното производство на енергија во Црна Гора и Северна Македонија беше прилично стабилно во овој период со мали флуктуации, додека Албанија се соочи со значителен пад на производството на енергија, проследено со закрепнување во 2021 година. Растот на производството во Косово се бележи секоја година, покажувајќи отпорност и потенцијал за раст. Од друга страна, Србија и БиХ бележат позначителни флуктуации – се наведува во студијата и се додава дека податоците за трговијата со енергија може да се поврзат со споменатите разлики во производството. Забележано е дека билансот на трговската размена со енергија во регионот е сè уште негативен, а ниту една земја не го постигнала статусот на нето-извозник. Стапките на раст на извозот и увозот на енергија во овој период ја одразуваат чувствителноста на регионот на флуктуациите на глобалниот пазар и внатрешните фактори, како што се инвестициите во инфраструктурата за обновлива енергија. Заедно со Босна и Херцеговина, Србија е водечки извозник на енергија во регионот, одржувајќи силен и растечки извозен сектор, додека учеството на другите земји, вклучително и Црна Гора, е на пониско ниво. Сепак, црногорскиот извоз на енергија забележа раст во претходниот период, благодарение на новите инфраструктурни проекти, со што се нагласува влијанието на инвестициите во енергетската инфраструктура врз трговските капацитети – се наведува во студијата.

Зависност од увоз

Се нагласува дека зависноста од увоз останува клучно прашање за сите земји од Западен Балкан, што укажува на нивната ранливост од надворешни извори на енергија.

„Србија и Босна и Херцеговина имаат големи количини на увоз на енергија, што покажува дека домашното производство не е доволно за да ги задоволи нивните енергетски потреби. Црна Гора, и покрај помалиот обем на увоз, има значителен коефициент на зависност, што сугерира дека има простор за зголемување на домашното производство, особено од обновливи извори – според студијата ISSP.