Македонија, проблеми со декларирањето на етничката припадност на конкурси за работа

Главниот критериум за вработување во претпријатијата и органите на државната управа, без разлика дали е на централно или локално ниво, треба да биде професионалноста, а не етничката припадност, изјави во средата премиерот на Македонија, Димитар Ковачевски.

Коментирајќи го феноменот на лажно пријавување на етничката припадност за да се вработи, Ковачевски ја нагласи потребата од промена на критериумите за вработување, особено оној познат како „балансирање“ – механизам што се применува за време на конкурси врз основа на Охридскиот рамковен договор од 2001 година. , за правична застапеност на етничките заедници во државните институции.

Но, овој механизам континуирано се злоупотребува на конкурсите што ги објавуваат разни државни агенции, јавни претпријатија и други институции.

„Верувам дека етничката припадност не може да биде професија бидејќи професијата е сосема поинаку дефинирана. Значи се работи за образование, способност, искуство, однесување и слично. Мислам дека дојде моментот кога треба да зборуваме за други критериуми за унапредување на нашето општество. Во последните 23 години успеавме да изградиме мултиетничко општество, каде секој може да се гледа себеси како дел од ова општество. Сега верувам дека е моментот да се фокусираме на професионалните вештини на секој што има намера да биде дел од институциите“, изјави премиерот Ковачевски.

Реакцијата на шефот на македонската Влада дојде откако во многу случаи во населените места со мешано етничко население, на објавените конкурси се бараа кадри со етничка албанска припадност, но наместо тоа на работа беа примени Македонци, кои при пријавувањето биле декларирани како Албанци.

Ова се случило и на конкурс на државниот јавен сервис каде на работното место како пожарникар во одделението за противпожарна заштита било побарано вработување на Албанец, но на работното место било примено лице од македонска етничка припадност.

„Не верувам дека во европските земји може да се најде граѓанин кој во еден ден ја менува својата националност само за да стане дел од некоја институција. Сметам дека тоа е навреда и за институцијата и за овие граѓани кои ја прават оваа акција. Ова многу зборува за формата и професионалноста, моралот и етиката на овие граѓани“, изјави претходно министерот за информатичко општество, Азир Алиу, коментирајќи го феноменот на лажно пријавување на етничката припадност.

Од ова министерство кое ја пушти во употреба механизацијата на балансерот велат дека немаат законско право да забранат некому да се изјасни за етничката припадност.

Во моментов нема предлог за решавање на проблемот, иако министерството нагласува дека треба да се најде механизам за спречување на злоупотреба.

Но, проблемот е комплициран и во општините населени со македонско население каде, според механизмот за балансирање, на конкурс на Шумското стопанство мора да се вработат претежно Албанци, иако албанското население не живее во тие општини.

Според пописот од 2021 година, Берова е општина со 10.890 жители, од кои 9.925 се етнички Македонци и само еден Албанец. Но, на последниот конкурс за вработување се бараат 22 шумски работници, од кои еден Македонец, еден Турчин и други 20 Албанци.

Ова предизвика бројни реакции кај мислењето бидејќи вработувањата кои се неопходни за работењето на претпријатието не можат да се реализираат бидејќи на конкурсот сите кандидати се изјасниле од која етничка припадност припаѓаат.

Според Уставниот суд, сите конкурси кои се распишуваат со апостроф на етничката припадност се „незаконски и противуставни“, бидејќи според него, критериумот професионалност треба да биде основа за вработување, во спротивно граѓаните ќе бидат ставени на „нееднакви позиции“. .

Кон крајот на минатиот август 2023 година, истражувањето на невладината организација „Центар за управување со промени“ излезе со податок дека примената на механизмот за балансирање при вработување била „контрапродуктивна“.

Над 76 отсто од испитаниците ја оцениле практиката на вработување како „лоша“ според принципот на соодветна и правична застапеност во јавната администрација.

За да се избегне злоупотреба, поточно лажното пријавување на етничка припадност за работно место, Министерството за правда направи измени во Упатството за издавање на изводи од матичната книга на родените каде ја стави графата етничка припадност.

Но, и оваа одлука Уставниот суд ја суспендираше по поднесок од политички субјект со оценка дека „националната припадност е лично чувство на граѓанинот и не може да се докаже со јавна исправа“.