Никогаш во последните 30 години не паднало толку многу дожд во мај: „Зошто се случува баш сега и кога ќе престане“?

Со чести, па дури и обилни врнежи во изминатиот период, почвата во поголемиот дел од внатрешноста веќе не може да апсорбира вода бидејќи е заситена.

Мај стана најврнежливиот есенски месец, е шега која деновиве кружи на социјалните мрежи додека нетрпеливо го очекуваме крајот на „дождливиот армагедон“ и конечното доаѓање на топлото и сончево време.

• Изразената циклонска активност во текот на последните десетина дена е причина за нестабилно и променливо време со чести врнежи од дожд. Синоптичката ситуација на голема надморска височина овозможува постојан прилив на многу влажен воздух од југ, односно од север на Африка, а истите траектории ги следат копнени циклони кои се движат преку Средоземното Море до нашиот дел од Европа и понатаму на север и североисток од континентот.

Со зачестените, често обилни врнежи во изминатиот период, почвата во поголемиот дел од внатрешноста веќе не може да впие вода бидејќи е целосно заситена со влага, а дождот што паѓа последниве два-три дена најмногу тече по површина – објасни синоптичарот Крунослав Микец, раководител на Одделот за оперативни супстрати Државен хидрометеоролошки завод на Хрватска (ДХМЗ).

Поплави во 2014 година.

Изобилството на дожд што паѓа со денови многумина потсети на времето во мај 2019 и мај 2014 година, кога поплавите ја погодија источна Славонија. Најдраматична беше ситуацијата во вуковарско-сремската жупанија, каде што на 17 мај 2014 година пукна брана, која им се закануваше на Рајево Село, Рачиновце и Гуња и доведе до евакуација на 15.000 луѓе.

Двајца во Рајево Село биле однесени од поројот, 14-годишно момче во Гуња се задушило со јаглерод моноксид од машината за сушење со која се сушеле влажните ѕидови во куќата, а две лица се самоубиле. Поплави таа година ја погодија и Костајница, исто како и пет години подоцна кога Уна повторно се излеа. Во 2019 година беа најавени итни мерки за одбрана од поплави и кај Купа кај Карловац. За жал, и овогодинешниот мај ќе влезе во историјата по рекордни количини на врнежи.

Глобално затоплување

• Прелиминарната анализа на количината на врнежи што падна до 16 мај до 8 часот на станицата Грачац изнесува 477,7 милиметри, што е досега најголема количина на врнежи на таа станица. Во средината на мај годинава падна за 3,7 пати повеќе од 30-годишниот просек во периодот од 1991 до 2020 година, при што мајскиот просек е 129,1 милиметар.

Претходниот максимум за мај по ред од 1960 година беше 329,5 милиметри и беше забележан во 2016 година. Слична месечна количина на врнежи, 320,7 милиметри, била забележана и во 1984 година. Следуваат годините: 2019 со 268,3 милиметри, 2010 со 252,3 и 1974 со 241 милиметар – изјави климатологот Лидија Срнец , раководител на Одделот за климатско моделирање, следење на климатските промени и биометеорологија.

Тој се осврна на потенцијалната поврзаност помеѓу огромните количини на врнежи во Хрватска и глобалното затоплување

Не е лесно да се поврзат екстремните количества на врнежи на кои во моментов сме сведоци со климатските промени. Поради сумите кои паднаа, ситуацијата секако ќе биде подетално анализирана по настанот. Сепак, истражувањата покажуваат дека со секој степен на зголемување на глобалната температура на воздухот, атмосферата може да содржи шест до седум отсто повеќе водена пареа, што може да биде извор за дополнителни количини на врнежи – нагласи Лидија Срнец.