По 20 години контроверзно владеење, еден од најмоќните политичари на денешницата сега е пред голем тест

Еден од најмоќните политичари на денешницата – е пред голем тест. Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, човекот кој може да го блокира пристапот на Финска и Шведска во НАТО додека преговара за изворот на жито од воена Украина, ќе излезе на гласање на 14 мај.

Реџеп Таип Ердоган е на власт во Турција речиси две децении. Од младоста се свртел кон исламот, а од студентските денови се занимава со политика.

Тој имаше позначаен пробив во 1994 година, кога стана градоначалник на Истанбул. Тој е еден од основачите на исламско-конзервативната Партија на правдата и развојот, која победи на изборите во 2002 година и оттогаш победува на сите избори. Една година подоцна, Ердоган станува премиер. Во 2014 година стана првиот директно избран претседател на Турција.

Кога ја презеде власта во раните 2000-ти, зборуваше за реформи, еднаквост, правда и благосостојба. Парламентарна Турција во неговиот прв мандат како премиер ги започна преговорите со ЕУ, економијата тргна нагоре, се инвестираше во патишта, аеродроми, железници. Во исто време, Ердоган малку ја зајакна автократијата и го врати исламизмот во секуларната земја. Во втората половина од мандатот на Ердоган ја зајакна цензурата на медиумите и социјалните мрежи, како и сузбивањето на опозицијата.

Обидот за државен удар кој промени се

А потоа во 2016 година имаше обид за воен удар, прв во модерната турска историја. Фракцијата во армијата се побунила во неколку градови, а војската излегла на улиците на Истанбул и Анкара. Мостовите беа затворени во Истанбул, хеликоптери летаа над градот. Над Анкара, меѓу другото, хеликоптери и борбени авиони ја погодија зградата на парламентот. Пучистите ја презедоа телевизијата и најавија дека сакаат да го вратат уставниот поредок, а го обвинија Ердоган за поткопување на демократијата. Тенковите излегоа на улиците на Анкара, а одекнаа експлозии. Тие биле слушнати и во Истанбул. Неколку часа подоцна пучистите се предадоа. Најмалку 250 луѓе загинаа во немирите , а повеќе од две илјади беа ранети.

По пучот во Турција беше воведена вонредна состојба која траеше две години. Десетици илјади луѓе беа уапсени, а најмалку 125.000 државни службеници, академици и воен персонал беа отпуштени. Критичарите велат дека Ердоган ја искористил ситуацијата, па истата судбина ги снашла и многу членови на опозицијата.

Ердоган, исто така, го искористи пучот за да обезбеди уставна реформа во 2017 година преку референдум, со кој, меѓу другото, се воведува претседателски систем во Турција и се става владата директно под надлежност на претседателот. Негирањето на Ердоган на Курдите како народ е константа на неговото владеење.

Поради сето горенаведено, Турција често е критикувана од Западот. Пред последните избори во 2018 година, Австрија, Холандија и Германија одбија да и дадат дозвола на партијата на Ердоган да одржи предизборен митинг за дијаспората. Така, единствениот ваков собир во Европа се одржа во Сараево. Ердоган често вели дека покојниот лидер на БиХ Алија Изебеговиќ му ја препуштил БиХ. Помладиот Изетбеговиќ, Бакир, Ердоган го нарекува негов брат, а тој беше дури и шеријатски кум на свадбата на единствената ќерка на Бакир во 2021 година.

Покрај БиХ, Ердоган се обидува да го зајакне влијанието на Турција и во Северна Македонија, Косово и Албанија. Моментално губи во трката со Европската унија, бидејќи стратешка цел на сите овие земји е влез во Европската Унија, која е и најголемиот инвеститор во регионот.

Два месеци пред изборите, популарноста на Ердоган и неговата партија во Турција се движи околу 40 отсто и покрај катастрофалниот земјотрес. Гласачите очигледно му поверуваа кога рече дека му е жал што не реагираше побрзо и вети брза реконструкција. Засега, негов главен предизвикувач е Кемал Киличдароглу. Велат дека е чиста спротивност на Ердоган. Тој е кандидат на шест опозициски партии. Тој е следбеник на основачот на модерна Турција Ататурк , го нарекуваат Ганди Кемал, делумно поради неговата физичка сличност, делумно поради неговата скромност. Парламентарните и претседателските избори во Турција се одржуваат на 14 мај.