Страшни снимки од грабежи се шират низ Турција: “Луѓето лежат под урнатините, а вие крадете тестенини?!”

Во турскиот Хатај, погоден од земјотресот, тагата се претвора во страв и гнев. На интернет се шират видеа од наводни грабежи и насилство врз наводните разбојници. Каква е безбедносната состојба во подрачјата погодени од земјотресот?

Четворица мажи лежат на земја, постарите полуголи, другите во темни панталони и јакни. Двајца полицајци брутално ги тепале со палки и примитивно ги навредуваат. „Луѓето лежат под урнатините, а вие гадови ги украдовте тестенините? Ние ве примивме и ви посакавме добредојде во нашата земја, а вие што правите? Крадете?“ Еден полицаец им прска со спреј во лицата на беспомошните мажи. Друг вика од позадина: „Скршете им ги рацете“, опишува Дојче веле еден инцидент.

Се повеќе вакви видеа се појавуваат на социјалните мрежи. Турската организација за човекови права ИХД досега има регистрирано помалку од десет случаи на насилство. Но, речиси сите доаѓаат од Хатај.

Во најјужната провинција на Турција земјотресот уништи многу. Новинарите на ДВ од местото на настанот известуваат за незамисливите размери на уништувањето. Градот изгледа како да е сцена на воени конфликти со години. Оние кои можат да го напуштат тој град. Многумина, чии членови на семејството се под урнатините, чекаат да се отстранат урнатините, со надеж дека некој од нивните семејства сепак преживеал.

Според турската служба за заштита од катастрофи АФАД, повеќе од 12.000 тешки машини работат во целата област погодена од земјотресот, отстранувајќи ги урнатините. Шатори погодни за зима, греалки, генератори за струја, вода, храна и лекови се уште се многу потребни. Искршените водоводни цевки и недостатокот на тоалети го отежнуваат сложеното секојдневие на преживеаните и помагачите. На некои места се мешаат мирисите на искршените канализациски цевки и телата во распаѓање, велат жителите.

Во оваа ситуација, десничарските популисти и националисти шират омраза, пред сè, кон бегалците и дискриминираните малцинства. „Сириец ограбил супермаркет, а украл и кондоми“, се тврди.

Турција не е способна ниту да се грижи за своите граѓани. Пуштете ги бегалците, пишуваат корисниците на социјалните мрежи. Тагата се претвора во гнев и очај. И се почесто дури и невините луѓе се сметаат за разбојници.

„Бевме тепани во мрачна улица“

Во едно видео двајца мажи од Хатај зборуваат за тоа како биле тепани од полицијата. „Се враќавме дома од аптека“, раскажува постариот. „Не застана полиција. Во раце имавме лекови за родителите. Не сметаа за разбојници и не претепаа. На крајот едноставно не оставија лежејќи на улица“. На неговото лице се гледа црвената линија од ударите на пендракот. Околу десното око има модринка. „Ве молиме откажете ги сите видеа кои не прикажуваат како разбојници. Ние не сме разбојници“, им се моли тој на корисниците на социјалните мрежи.

И пет млади Курди од Дијарбекир наводно доживеале слично нешто. Активистите за човекови права известуваат дека младите Курди отишле во областа погодена од земјотресот да помогнат. Пред да заминат побарале и добиле дозвола од градските власти. А сепак, по првата акција за помош во провинцијата Адијаман, тие биле приведени во полиција. Таму ги претепале, а потоа ги оставиле голи во друг град.

Еден случај, предупреден од Прогресивното здружение на правници CHD, заврши со смрт на еден од приведените. Жандармеријата во општината Алтинозу во Хатај уапси двајца наводни разбојници. Еден починал во притвор, таткото морал да го идентификува починатиот син следниот ден. Правното здружение CHD извести дека на неговиот син му биле скршени ребрата и носот. Неговиот син починал од згрутчување на крвта, вели таткото. Другиот син се уште е во болница, исто така бил измачуван.

Линчирање бегалци

На видеото на Твитер, тројца мажи, за кои се вели дека се бегалци, се гледаат како неподвижни лежат на улица покрај бел автомобил. „Разбојниците го добија заслуженото“, се слуша од позадина. Очите на мртов човек, раскрвавен на лицето, неподвижно гледаат во небото. Видеото дури во понеделникот вечерта беше отстрането од Твитер.

Турското здружение за човекови права ИХД нагласува дека тортурата е злосторство против човештвото и дека не престанува. Здружението ги повикува турските власти веднаш да ги идентификуваат сторителите и да побараат одговорност. Власта мора јасно и недвосмислено да каже дека насилството нема да помине неказнето и дека мачењето и преземањето на правдата во свои раце е забрането, велат од ова здружение.

Турскиот министер за правда Бекир Боздаг минатиот викенд изјави дека има 75 случаи на грабежи во областа погодена од земјотресот. Во врска со ова, уапсени се 57 осомничени. Времето во кое овие осомничени може да се задржат во притвор е продолжено на четири дена, во спротивно е 24 часа.

Напната безбедносна ситуација

Министерот за внатрешни работи Сулејман Сојлу во неделата изјави дека во неговата земја воопшто нема грабеж. Таа безбедност е загарантирана. И дека единствен проблем во моментов е ширењето лаги. Австрискиот спасувачки тим, кој минатиот викенд ја прекина својата работа поради безбедносни причини, беше обвинет од Сојлу за ширење лаги и дезинформации за Турција. Портпаролот на австриското Министерство за одбрана, Михаел Бауер, на Твитер напиша дека спасувачките тимови на Австриската федерална армија продолжуваат со својата работа под заштита на турските војници.

Германските спасувачки тимови, кои исто така оперираат во Хатај, исто така ја прекинаа својата работа до понатамошно известување. Од безбедносни причини, тие главно престојуваа во нивната база од викендот, заминувајќи само за конкретни спасувачки операции, изјави портпаролот на организацијата Technisches Hilfswerk на прашање на ДВ.

Од понеделник се повеќе странски спасувачки тимови се повлекуваат и се враќаат во татковините, бидејќи речиси и да нема надеж да се најдат преживеани под урнатините. А дел од германските помошници веќе се вратија во татковината.

Дали германските тимови беа загрозени? „Tehnisches Hilfswerk“ напиша до истрагата на ДВ дека за време на спасувачките операции никој не им се заканувал на германските екипи и тие самите не доживеале никаква опасност.

Паравоени групи во Хатај?

Според турското здружение за човекови права, особено жените, децата и бегалците се без заштита во Хатај. Според ова здружение, паравоените групи, кои циркулираат во одредени населби, придонесуваат за несигурност.

Хатај е најјужната провинција во Турција на границата со Сирија. Тоа е всушност на повеќе од 200 километри од епицентарот на земјотресот што ја погоди границата меѓу Турција и Сирија на 6 февруари. Но, и таму беа уништени многу згради.

Во Хатај уништени се аеродромот, бројни болници и зградата на турската агенција за заштита од катастрофи АФАД. Ова го отежнува обезбедувањето помош. Аеродромот ги обнови летовите само овој понеделник.