Џулијан Асанж: Основачот на Викиликс во последните напори да избегне екстрадиција во САД

Случајот со екстрадицијата на основачот на Викиликс во САД оди во уште еден круг, кој веројатно е последен. Пратениците во германскиот парламент зборуваат за политички процес.

1776 дена. Толку дена Џулијан Асанж е во британскиот високобезбедносен затвор Белмарш, кога овој вторник (20.02.2024) почнува последното рочиште во процесот за негова екстрадиција во САД.

Дури и претходно, 52-годишниот основач на платформата за откривање на Викиликс не беше слободен.

Тој помина седум години затворен во амбасадата на Еквадор во Лондон, која му понуди азил.

Според американското обвинителство, тој ќе биде осуден на уште 175 години.

Сослушувањето пред Високиот суд во Лондон го испитува прашањето: дали Асанж веќе ги исцрпил сите правни лекови против неговата екстрадиција во САД? Или може да продолжи да се бори на британските судови?

Ако Врховниот суд на правдата го расчисти патот за екстрадиција, Асанж би можел да биде обвинет и осуден во САД според таканаречениот Закон за шпионажа.

Овој закон стапи на сила пред повеќе од сто години за да ги казни предавниците и шпионите за време на Првата светска војна.

Никогаш досега не бил употребен против новинар.

Обвинение: кражба и објавување на доверливи материјали од американските воени операции во Ирак и Авганистан заедно со свиркачот Челзи Менинг.

Ова ги доведе во опасност и животите на американските доушници, велат американските власти.

Во 2010 година, актуелниот американски претседател и тогашен потпретседател Џо Бајден го нарече Асанж „терорист со висока технологија“.

Сепак, Џулијан Асанж не е одговорен за тоа што се објавени неуредени податоци.

Во 2010 година Викиликс соработуваше со коалиција на големи медиумски организации – Њујорк Тајмс, Гардијан, Ле Монд, Дер Шпигел и Ел Паис – за новинарски да ги обработи објавените информации.

Податоците заштитени со лозинка беа објавени во книга од еден од вклучените новинари.

Викиликс ги објави податоците дури кога информациите станаа достапни. Американската влада допрва треба да обезбеди докази дека некој навистина бил повреден со ослободувањето.

Американската влада се обидува да му го одземе новинарскиот статус на Асанж. Се зборува дека објавил куп податоци без контекст и дека е хакер. Сепак, Асанж освои бројни медиумски награди.
Ова не е важно за американското обвинителство, законот за шпионажа не прави разлика меѓу новинари и други лица.

Неукрасната вистина

Сепак, вистината е дека изданијата на Викиликс беа многу непријатни за американската влада.

Стотици илјади тајни документи му покажаа на светот уште една, неукрасена и крвава страна на акциите на американската војска. Страната каде што беа извршени воени злосторства – и прикриени – каде што бројот на цивилни жртви беше значително поголем од фантастичните бројки на Пентагон.

Сепак, публикации дека живата демократија мора да издржи. Така барем мислат сите големи организации за човекови права, граѓански права и новинарство, од Амнести интернешенел до Комитетот за заштита на новинарите, CPJ и Репортери без граници.

Двете чадор организации, Меѓународната федерација на новинари (ИФЈ) и Европската федерација на новинари (ЕФЈ), во заедничката изјава на 14 февруари предупредија: „Постојаниот прогон на Џулијан Асанж ја загрозува слободата на медиумите ширум светот“.

Претседателката на ЕФЈ, Маја Север, рече: „Новинарите и нивните синдикати уште од самиот почеток разбраа дека Џулијан Асанж е мета затоа што извршува задачи што се дел од секојдневната работа на многу новинари – да се најде свиркач и да се открие криминалот“. .

Поддршка за Асанж ширум светот

Сè повеќе гласови ширум светот зборуваат против прогонот на Асанж од страна на САД и за негово ослободување.

Една недела пред судењето, австралискиот парламент донесе резолуција за ослободување на австралискиот државјанин Асанж, која беше поддржана од премиерот Ентони Албанес; италијанскиот главен град Рим го прогласи Џулијан Асанж за почесен граѓанин; Група од повеќе од 35 американски професори по право напишаа во отворено писмо до американскиот државен обвинител Мерик Гарланд дека гонењето на Асанж го загрозува Првиот амандман на Уставот, кој ги штити слободниот печат и слободата на изразување.

И Кристијан Михр на ист начин гледа на работата.

Заменик генералниот секретар на Амнести интернешенел за Германија за ДВ вели: „Случајот Џулијан Асанж се однесува на основните прашања за слободата на медиумите и човековите права. Џулијан Асанж не е виновен за никакво кривично дело, Викиликс откри прекршување на човековите права и ова не е кривично дело“.

Заедно со Репортери без граници, чиј претседател Михр е долги години, Амнести планира демонстрации пред американската амбасада во Берлин на првиот ден од судењето.

Критички гласови во германската политика

Дури и меѓу германските политичари има критики за прогонот на Џулијан Асанж. Пратеникот на партијата Зелени, Макс Лакс, во разговор за ДВ го нарекува Џулијан Асанж политички затвореник.

Лукс јасно говори за фактот дека основачот на Викиликс речиси пет години е затворен во високобезбедносен затвор Белмарш во тешки затворски услови и со изгледи за можна екстрадиција во САД: „Она што се случува е тортура. Нема рационални причини за држење на г-дин Асанж во затвор, има политички мотиви“. Лукс ја споделува оваа оценка со други познати политичари и експерти, како што се поранешниот специјален известувач на ОН за тортура, Нилс Мелцер или поранешниот германски министер за надворешни работи Зигмар Габриел.

Лакс е еден од иницијаторите на отвореното писмо до британскиот парламент, во кое пред две години повеќе од 80 пратеници во Бундестагот побараа ослободување на Асанж.

„Новинарите не треба да бидат прогонувани и казнети за нивната работа. Никаде“, така започна писмото.

Потписниците беа „длабоко загрижени за застрашувачкиот ефект што може да го има екстрадицијата и осудата на Асанж врз слободата на печатот и истражувачкото новинарство ширум светот“. Пратениците никогаш не добија одговор на нивното писмо.

Обвинувања: двојни стандарди

Еден од потписниците на писмото е Питер Хајд. Хајд е портпарол за човекови права на пратеничката група на партијата ФДП.

Кога Хајд, во својата улога, го критикува недостигот на заштита на човековите права во странство, постојано му се спротивставува со повикување на прогонот на основачот на Викиликс.

И со обвинување дека Германија и Западот претставуваат двојни стандарди. Така ти кажуваат секаде, разговарај со кого сакаш“, го потврдува неговото пратенички искуство во интервју за ДВ.

Питер Хајд со години ги завршува своите говори во Бундестагот со истата реченица: „Јас сум на мислење дека Џулијан Асанж треба веднаш да биде ослободен“.

Парламентарците Питер Хајд и Макс Лакс се и двајцата членови на владејачките партии. Но, од владата малку се слушна за Асанж.

Само неколку недели по отвореното писмо во летото 2022 година, Бундестагот донесе резолуција со која го осудува „политичкиот прогон“ на новинарот како напад на слободата на печатот. Покрај тоа, парламентот ја повика германската влада да работи на ослободување и неекстрадиција на Асанж во САД.

Германската влада го „следи“ процесот на екстрадиција

На прашање на ДВ, Владата само изјави дека „внимателно“ и „постојано го следи процесот на екстрадиција на Џулијан Асанж и јавната дискусија за случајот“. За тековниот процес или содржината на доверливите разговори со претставници на други влади, тоа „во принцип не се изразува“, напиша германската влада на крајот на минатата година како одговор на прашање на пратеничката група на „Ди Линке“.

Најекстремната критика на германската влада за процесот против Асанж звучи како оваа изјава на портпаролот на Министерството за надворешни работи на федералната прес-конференција на почетокот на декември: „Ние имаме поинаков концепт за слободата на печатот од она што би било дефинирано во САД. . За нас, работите што ги направи г-дин Асанж не би биле за осуда“.

Портпаролот се осврна и на тековниот судски процес. А таа помош може да се побара и од Европскиот суд за човекови права. За Асанж ова е утеха, но слаба: затоа што ќе остане во британски притвор, додека судењето ќе се одолговлекува уште многу години. По дванаесет години без слобода: Истражувачкиот новинар Гинтер Валраф вели: „Тоа е играње со времето. Му даваат смрт на рати“.